St. Jacobskapel

Heeft Amsterdam dan helemaal niks met St. Jacob vroeg ik mij af. Naast de St Jakobskapel in Huize St Jacob een verzorgingshuis vlakbij Artis heeft Amsterdam geen enkele St Jacobskerk meer, maar dat was in de middeleeuwen wel anders. Op de plek waar de Nieuwendijk afbuigt naar het westen liep rond 1300 de Zeedijk langs het IJ. In 1988 werden hier, tussen de Nieuwendijk en de Prins Hendrikkade, twee bioscopen en een aantal huizen afgebroken voor uitbreiding van Hotel Victoria. Dit maakte archeologisch onderzoek van een oud havenkwartier mogelijk. Uit de diepste grondlagen zijn de vroegste activiteiten te reconstrueren. Die vonden plaats vanaf 1300, toen hier kades werden gebouwd waar zeewaardige schepen konden aanmeren. Amsterdam dreef in de 14de eeuw handel met vele Europese landen, waaronder Frankrijk, Engeland en Polen. Daarheen werd onder meer kaas, boter, zout en vis geëxporteerd; de schepen kwamen terug met materialen en producten als hout, koren, bier, wijn, koper, glas en aardewerk. Bij het vrijmaken van het terrein was het een grote verrassing dat een van de huizen een houtskelet had uit ongeveer 1425. Dit was onzichtbaar omdat voorgevels vaker werden vernieuwd dan de rest van het huis. Zo kunnen achter 17de- en 18de-eeuwse gevels veel oudere huizen schuil gaan. Het middeleeuwse huis is afgebroken, gelukkig erg zorgvuldig, zodat het in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen kon worden herbouwd. De rijke geschiedenis van deze plek omvat ook een middeleeuwse kapel. Uit archieven was bekend dat hier in 1435 de eenschepige Sint Jacobskapel stond. Deze staat ook op de vroegste plattegrond van Amsterdam, uit 1544. Daarop is goed te zien dat dit gebouw boven de huizen uitstak. Traditioneel begonnen pelgrims hier hun avontuurlijke tocht naar Santiago de Compostella. Bij de opgravingen werd een middeleeuws insigne gevonden van een pelgrim die de tocht volbracht (zie foto) Na de Alteratie van 1578, waarbij Amsterdam in handen kwam van een protestants bestuur, werd deze kapel in beslag genomen en omgebouwd tot woonhuizen.